Dış ticaretin kalbinde yer alan gümrük süreçleri, bir malın sadece sınırı geçmesi değil; aynı zamanda ticaretin yasal, düzenli ve sürdürülebilir şekilde yürütülmesidir.

 

Gümrük Süreçleri Nedir, Neden Bu Kadar Kritik?

Gümrük süreci, bir malın bir ülkeye ithalat veya bir ülkeden ihracat edilmesi sırasında, gümrük mevzuatına uygun olarak yürütülen tüm işlemleri kapsar. Bu işlemler sadece malın yasal giriş ve çıkışını değil, aynı zamanda vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesini, güvenlik kontrollerini ve ticaret politikalarına uygunluğu da içerir.

Zaman Yönetimi: Geciken gümrük işlemleri, teslimat sürelerini doğrudan etkiler.

Maliyet Kontrolü: Yanlış beyanlar ve eksik belgeler, cezai yaptırımlara ve beklenmedik maliyetlere yol açar.

Yasal Uyum: Gümrük süreçleri, firmanın itibarını ve mevzuata uyum düzeyini doğrudan etkiler.

İşte bu yüzden gümrük süreçleri, dış ticaretin en ince ayar gerektiren noktasıdır.

 

Gümrükleme Süreçleri

1. BEYANNAME HAZIRLIĞI

Gümrük işlemleri, elektronik ortamda düzenlenen bir gümrük beyannamesi ile başlar. Bu beyanname, eşyaların cinsini, miktarını, kıymetini, menşeini ve rejimini içerir. Doğru rejimin seçilmesi kritik önemdedir: Serbest dolaşıma giriş, geçici ithalat, dahilde işleme, transit gibi farklı seçenekler vardır.

2. BELGELERİN TEMİNİ

Gümrükte işlem yapılabilmesi için bazı temel belgeler gereklidir;

• Fatura
• Taşıma belgesi (konşimento, CMR, vs.)
• Paketleme listesi
• A.TR, EUR.1 gibi menşe belgeleri (gerekiyorsa)
• Akreditif veya ödeme belgeleri
• Uygunluk belgeleri ve izinler (örneğin CE Belgesi, TAREKS izinleri, sağlık sertifikaları gibi)

3. RİSK ANALİZİ VE KONTROLLER

Gümrük sistemi (TAREKS, BİLGE vs.) gelen beyanı otomatik olarak değerlendirir. Sistem eşyanın risk derecesine göre yeşil, sarı, kırmızı veya mavi hat belirler;

• Yeşil Hat: Evrak ve fiziki kontrol yok, doğrudan işlem tamamlanır.
• Sarı Hat: Sadece evrak kontrolü yapılır.
• Kırmızı Hat: Hem evrak hem fiziki kontrol yapılır.
• Mavi Hat: Yetkilendirilmiş yükümlüler içindir, sonradan kontrol edilir.

4. VERGİLERİN VE HARÇLARIN ÖDENMESİ

İthalat işlemlerinde KDV, gümrük vergisi, özel tüketim vergisi gibi kalemler tahakkuk ettirilir. İhracat işlemlerinde genelde vergi ödenmez, hatta teşvik olabilir. Beyan edilen kıymet üzerinden bu vergiler hesaplanır ve tahsil edilir.

5. GÜMRÜKTEN ÇEKİLİŞ

Tüm belgeler tam ve vergiler ödendiyse, eşya gümrükten çekilebilir. Bu noktada eşyalar ya antrepoya alınır, ya serbest dolaşıma girer ya da ilgili rejime göre yönlendirilir.

 

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Beyan yanlış veya eksikse cezai yaptırımlar olabilir.
• Eşyanın GTİP kodu (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) doğru belirlenmeli.
• Yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri ile çalışmak süreci kolaylaştırır.
• İlgili mevzuat (4458 sayılı Gümrük Kanunu ve yönetmelikleri) sürekli güncellenebilir.

 

Gümrük Sürecinde En Büyük Risk: Bilgisizlik ve İhmal

Türkiye’de birçok firma, gümrük süreçlerini hafife alıyor. Son dakika belgeleri, hatalı beyanlar veya yanlış GTİP kodları; cezai yaptırımlara ve gecikmelere neden olabiliyor. Oysa bu iş, ehline teslim edildiğinde hem risksiz hem de hızlı yönetilebilir.