Küresel ticaretin hızla dijitalleştiği ve rekabetin her geçen gün daha çetin hale geldiği bir dünyada, ithalat ve ihracat işlemleri, firmaların ayakta kalabilmesi ve büyümesi için büyük önem taşıyor. Ancak bu süreçler, sadece bir malın sınırdan geçmesini değil; çok katmanlı yasal, mali ve lojistik kontrolleri de beraberinde getiriyor.
Peki dış ticarete adım atarken nelere dikkat etmek gerekir?
Her ürün, dünya genelinde geçerli olan 12 haneli bir Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) koduna sahiptir. Yanlış GTİP kullanımı, gümrük vergilerinin hatalı hesaplanmasına, cezai yaptırımlara ve işlemlerin aksamasına neden olabilir.
İthal ya da ihraç edilen ürünün ihracat/ithalat mevzuatına uygun olması, tarife dışı engeller, kısıtlamalar, kota uygulamaları gibi unsurların dikkate alınması gerekir.
➡️ Örneğin: Tıbbi ürünlerde Sağlık Bakanlığı onayı, gıda ürünlerinde Tarım ve Orman Bakanlığı izni gibi ön izinler gerekebilir.
Her ülke ile ticaret yapılabilir ancak her ülke aynı kolaylıkla ticaret yapılabilecek bir partner değildir. Hedef ülkenin siyasi istikrarı, döviz kuru riskleri, gümrük tarifeleri mutlaka analiz edilmelidir.
Türkiye’de farklı gümrük rejimleri bulunmaktadır: Serbest dolaşıma giriş, dahilde işleme, geçici ithalat, hariçte işleme, gümrük antreposu rejimi, transit rejimi ve gümrük kontrolü altında işleme gibi uygulamalar bunlardan bazılarıdır.
Yanlış rejim seçimi, hem cezai risk doğurur hem de bazı teşviklerden faydalanamamanıza yol açar.
Bir ithalat ya da ihracat işlemi, çoğu zaman şu belgeleri içerir:
Belgelerdeki en ufak çelişki bile, işlemin gümrükte takılmasına neden olabilir.
İhracatçılar için doğru fiyatlandırma, ithalatçılar için net maliyet hesabı kritik önemdedir. Ayrıca ödeme şekli de risk belirleyicidir:
➡️ Her yöntem, farklı bir risk profili taşır.
Malzeme zamanında ulaşmazsa, tüm zincir bozulur. Taşımacılık yöntemi (kara, deniz, hava, demir yolu), transit süreleri, iç nakliye, antrepo veya serbest bölge kullanımı iyi planlanmalıdır.
Mal sevkiyatlarında oluşabilecek hasarlar, kayıplar, gecikmeler ciddi zararlara yol açabilir. Bu nedenle CIF veya CIP teslim şekillerinde taşınan malların sigorta kapsamı mutlaka netleştirilmelidir.
Tecrübeli bir gümrük müşaviri ile çalışmak, tüm süreci hızlandırır ve hata riskini minimuma indirir. Özellikle ilk kez dış ticaret yapacak firmalar için bu destek hayati önemdedir.
T.C. Ticaret Bakanlığı ve KOSGEB gibi kurumlar tarafından verilen ihracat destekleri (navlun, tanıtım, fuar, yurt dışı ofis açma vb.), firmalar için önemli bir mali avantaj sağlar. Ancak bu teşviklerden faydalanabilmek için doğru belge düzeni ve zamanında başvuru şarttır.
İthalat ve ihracat; cesaret işi kadar, dikkat ve bilgi işidir. Her ülke farklı kurallar koyar, her ürün farklı izinler gerektirir.